Powroty. Szwajcarska kolekcja Zbigniewa Mikulskiego

Katalog dzieł wchodzących w skład kolekcji Zbigniewa Mikulskiego, z barwnymi reprodukcjami nadającymi wydawnictwu charakter albumowy.  

Ekspozycja oparta była o kolekcję sztuki zgromadzoną przez Stanisława Zbigniewa Mikulskiego (1925-2017), znanego przede wszystkim ze swej działalności filatelistycznej. Współzałożyciel Polskiego Związku Filatelistów, a także członek Międzynarodowego Związku Ekspertów Filatelistycznych, był właścicielem największej na świecie kolekcji polskich obiektów pocztowych z XVIII i XIX w., w tym pierwszego znaczka Królestwa Polskiego „Polska nr 1”. Równoległą pasją Mikulskiego stały się sztuki piękne, przede wszystkim przesycone duchem polskiego patriotyzmu, przejawiającym się m.in. w obrazowaniu historii, ludowej tradycji i piękna rodzinnego kraju.
Dzieła zgromadzone w tworzonej w sposób przemyślany i konsekwentny kolekcji, pozwalają zapoznać się z poszczególnymi kierunkami, nurtami i tendencjami występującymi w sztuce polskiej: romantyzmem, „szkołą monachijską”, akademizmem z nurtem antycznym, historyzmem ze scenami batalistycznymi, a także realizmem z przedstawieniami portretowymi, rodzajowymi i naturalistycznymi pejzażami. Zaprezentowano również nowoczesne malarstwo czerpiące z osiągnięć impresjonizmu, symbolizm, obrazowanie o stylistyce młodopolskiej inspirowane treściowo „chłopomanią” oraz prace skłaniające się ku awangardowym postawom artystycznym dwudziestolecia międzywojennego.
Wśród autorów dzieł malarskich i rysunkowych odnaleźć można m.in.: Władysława Bakałowicza, Józefa Brandta, Władysława Czachórskiego, Juliana Fałata, Wojciecha Gersona, Maurycego Gottlieba, Artura Grottgera, Stanisława Górskiego, Wlastimila Hofmana, Romana Kochanowskiego, Wojciecha Kossaka, Jacka Malczewskiego, Jana Matejkę, Aleksandra Orłowskiego, Fryderyka Pautscha, Tadeusza Popiela, Henryka Siemiradzkiego i Wincentego Wodzinowskiego.

Ekspozycję uzupełniają plansze graficzne autorstwa pracującego na rzecz książąt Czartoryskich, pochodzącego z Francji, Jana Piotra Norblina oraz jego ucznia – Michała Płońskiego, a także późniejsze chronologicznie, pełne ekspresji drzeworyty Władysława Skoczylasa i Stefana Mrożewskiego. 
Znakiem przywiązanie do tradycji narodowej są z pewnością zaprezentowane na wystawie osiemnastowieczne pasy kontuszowe będące elementem szlacheckiego stroju polskiego.
Odkupienie części kolekcji przez osobę prywatną i przeniesienie jej ze Szwajcarii – miejsca zamieszkania Mikulskiego – do Polski jest wydarzeniem wyjątkowym. Sprowadzenie zbioru polskiej sztuki „do domu” oraz ich popularyzacja wywołały duże poruszenie. Ponownie bowiem odkryto obrazy, które przez wiele lat uznawane były za zaginione, znano je jedynie z literatury; ostatnio pokazywane były w ramach przeglądów malarstwa polskiego w The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku (1944) i w The Detroit Institute of Arts (1945). Niech zatem wyjątkowe obrazy Walerego Brochockiego, Władysława Szernera, Wacława Szymanowskiego, Władysława Tetmajera i Stanisława Witkiewicza prezentowane na tej wystawie staną się symbolem tytułowych „powrotów”.