Kobiety Fotonu: Herstoria polskiego przemysłu fotochemicznego
wykład z cyklu Kątem Oka
11 kwietnia (czwartek), godz. 18.00
czas trwania: 90 minut, wstęp wolny
prowadzenie: dr Katarzyna Gębarowska
Bydgoskie Zakłady Fotochemiczne Foton (1925–2007) były głównym graczem w produkcji czarno-białego i kolorowego papieru fotograficznego, eksportując swoje produkty do różnych części świata, nie tylko do Europy Środkowej i Wschodniej, ale także do tak odległych miejsc jak Sri Lanka. Sektor fotochemiczny, podobnie jak inne gałęzie przemysłu lekkiego (np. włókienniczy), był silnie uzależniony od pracy kobiet, które odegrały kluczową rolę w sukcesie zakładu. Pomimo ich wkładu, pracownice zakładów przez dziesięciolecia pozostawały anonimowe.
Na fali rosnącego zainteresowania herstorią i fotografią analogową, Katarzyna Gębarowska, dyrektorka Vintage Photo Festival, postanowiła rzucić światło na pomijaną dotąd rolę kobiet w oficjalnej narracji historii fabryki. Poprzez wydaną w 2018 roku książkę „Kobiety Fotonu”, Katarzyna Gębarowska wraz ze współautorką, Małgorzatą Czyńską, wydobyły z cienia zapomniane fotografie wernakularne oraz ich mikrohistorie. Chemiczki, laborantki, księgowe i modelki dopowiedziały swój rozdział do oficjalnej historii Fotonu.
Bydgoskie kobiety Fotonu, podobnie jak łódzkie włókniarki, to ważna część naszej wspólnej, polskiej historii czy może lepiej herstorii. Eksploracja żeńskiej historii zespołu fabryki i ich wkładu w powojenną legendę polskiej fotografii analogowej stanowi feministyczną interwencję w historię fotografii, która może zainspirować dalsze badania na temat obecności kobiet w produkcji filmów i papierów w branży fotograficznej w innych fabrykach takich jak Orwo (Niemcy), Azomures (Rumunia), Kodak (USA) i innych.
KATARZYNA GĘBAROWSKA
KATARZYNA GĘBAROWSKA – doktor nauk o sztuce, badaczka historii fotografii, kuratorka wystaw fotograficznych, wydawczyni książek, prezes Fundacji Fotografistka. Zajmuje się historią i krytyką fotografii, szczególnie tej dawnej. W swojej pracy badawczej skupia się na fotografii wernakularnej i herstorii. Kuratorowała m.in. takie wystawy jak „Eros i Tanatos. Bydgoskie pionierki fotografii zawodowej 1888–1945” (MOB 2019) czy „Spojrzenie z góry. Archiwum Wandy Rutkiewicz“ (Muzeum Śląskie 2023). Współautorka książek „Kobiety Fotonu” (2018) oraz „Zawód: fotografistka” (2019. Od 2015 dyrektorka Vintage Photo Festival – Międzynarodowego Festiwalu Miłośników Fotografii Analogowej. Od 2023 asystentka na Wydziale Sztuk Pięknych UMK.
______
il. Laborantki w laboratorium chemicznym zakładów na Garbarach (od lewej: Maryla Walkowiak, Krystyna Rościszewska, Genowefa Waleryszak), lata 50. / Archiwum prywatne G. Waleryszak, fragment zdjęcia
kuratorka cyklu: Natalia Pichłacz
