wykład dr Doroty Grubba-Thiede
2/06 (wtorek), 16:00
wykład na platformie ZOOM z transmisją na żywo na naszym profilu na Facebooku (po wykładzie będzie możliwość zadania pytań na ZOOMIE oraz w komentarzach na Facebooku)
Obcowanie z niejednorodną obfitością prac Stanisława Horno-Popławskiego (14 VII 1902-5 VI 1997) wprowadza w stan wyciszenia, refleksji nad kruchością i przemijalnością świata. Zwłaszcza późne rzeźby odarte są z ponadczasowej dumy, pulsując na granicy bytu i nicości, narodzin i obumierania, wzrostu i zaniku. Obiekty są niekiedy brutalnie doświadczone, „zranione” do samego wnętrza.
Sędziwy rzeźbiarz mawiał: „Nawróciłem się do antyku, ale takiego jaki jawi się on nam dzisiaj, a nie z czasów Peryklesa”. Najbardziej inspirujące stały się dla niego zdruzgotane, naznaczone piętnem wieków torsy bez głowy i kończyn, twarze bez oczu, fryzy wyrwane hakami, obite na statkach, ponownie wyniesione na muzealnych „ołtarzach”. Sięgał po kamienie nadwątlone w swojej trwałości, naznaczał metawrażliwością swojej ręki. Charakter „pisma” tych rzeźb jest najbardziej przejmującym aspektem jego twórczości, wyróżnikiem wśród wielu zjawisk sztuki.
W wykładzie położony będzie nacisk na ważną w oeuvre Stanisława Horno-Popławskiego ikonosferę dedykowaną losom kobiet.
Do dziś szepczącymi arcydziełami współczesnej rzeźby są np. Hadasa, Tehura (z lat 30.-60. XX w.), cykl Ranna Łączniczka (lata 60.-70.), Biała głowa (1980), wreszcie cały taoistyczny zbiór pt. Sen Kamienia, onirycznych, intuicyjnie archetypowych, symbolicznych a zarazem metakulturowych kobiecych głów, który rozwijał do ostatnich dni życia. Od najwcześniejszych lat proces twórczy artysta opierał o mnogość wędrówek i uważne obserwacje Ziemi, Powietrza, Ognia i Wody, co w wykładzie stanie się pretekstem do przypomnienia innych twórców z międzynarodowego obiegu sztuki, z kręgu land artu, arte-povera, odnoszących się do filozofii Rudolfa Steinera, czy feministycznego fenomenu Goddess Art [sztuką bogiń], rozwijanego m.in. przez Anę Mendietę od lat 70.
Sztuka bogiń ustanowiła miękką antytezę militaryzmu, patriarchalnej dominacji opartej o surowe prawa, wręcz kulturową hegemonię. Jak pisał Marcin Giżycki, u podstaw Goddess Art tkwi wiara, „że w kultach bogiń można znaleźć afirmację uniwersalnej kobiecości jako siły sprawczej w przyrodzie” . Uważnie analizując twórczość Stanisława Horno-Popławskiego, od pierwszej nagrodzonej rzeźby, portretu Antosi Grzymajło z Kalina (1928), do patrzącej w niebo onirycznej, archetypowej, przeskalowanej kamiennej formy z cyklu Sen Kamienia, rozpoznajemy antycypacyjne pierwiastki w sztuce mistrza kamiennej rzeźby współczesnej, poety rzeźby polskiej, który „kamienie nauczył śpiewać”.
Dekonstrukcje ugruntowanych przez wieki „rytuałów wojny”, ponawiane przez Stanisława Horno-Popławskiego w jego sztuce, poprzez wniknięcie w indywidualną historię, w problematykę przekraczającą biało czarną perspektywę: zwycięzca – podbity, dobry- zły, kierują ku problematyce ofiary i wartości indywidualnego życia na ziemi.
//
DOROTA GRUBBA-THIEDE: doktor nauk humanistycznych w zakresie historii sztuki (2009), magister Ochrony Dóbr Kultury (2000) i magister sztuki [na kierunku Rzeźba, 2005], absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, laureatka Konkursu gdańskiej Fundacji im. Dr Katarzyny Cieślak na najlepszą pracę doktorską i magisterską związaną z tematyką Pomorza, które to wyróżnienie otrzymała za napisaną pod kierunkiem prof. Jerzego Malinowskiego pracę magisterską pt. „Życie i twórczość Stanisława Horno-Popławskiego w kontekście sztuki XX wieku”.
Autorka miała zaszczyt poznać osobiście profesora Stanisława Horno-Popławskiego w czasie spotkań w 1997 r., w jego rodzinnym domu w Sopocie, do których doszło dzięki życzliwości P. Jolanty Ronczewskiej – córki artysty i P. Ingi Stanisławy Popławskiej – jego żony. Nagrodzony tekst, w którym autorka starała się zawrzeć bezcenne doświadczenia Rozmów z Artystą, został po redakcjach prof. Jerzego Malinowskiego i we współpracy z Rodziną Rzeźbiarza, wydany w w formie albumu-monografii pt. Stanisław Horno-Popławski (1902-1997) – Droga sztuki – sztuka drogi (2002, wydawca Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, publikacja towarzyszyła wystawie monograficznej pod tym samym tytułem, kuratorowanej przez autorkę).
Dorota Grubba-Thiede jest adiunktem w Zakładzie Historii i Teorii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, członkinią Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata, oraz AICA Int. i AICA Sekcja Polska.
